Historyczny proces wzrostu gospodarczego analiza trendów sekularnych na podstawie produkcji żelaza i stali.

| SPIS TREŚCI |
| Spis tablic........................................................................................................VIII |
| Spis wykresów...................................................................................................XII |
| Od autora .......... .............................................................................................. 1 |
| CZĘŚĆ PIERWSZA |
| I. WSTĘP ......................................................................... 5 |
| ]. Sformułowanie zagadnienia .... *........................................ 3 |
| 2. Znaczenie i potrzeba badań sekularnych..................................................... 6 |
| 3. Trudności mierzenia wzrostu gospodarczego..............................................12 |
| a) Badanie postaci i badanie struktury.....................................................12 |
| b) Wybór nośnika trendu................................................................. 13 |
| 4. Szczególna reprezentatywność żelaza i stali dla procesów wzrostu społeczno- |
| -gospodarczego............................................................................................. . Iń |
| 5. Inne uwagi metodologiczne.................................................................................28 |
| II. OD RENESANSU ŚREDNIOWIECZNEGO DO REWOLUCJI PRZEMYSŁOWEJ ... 31 |
| A. Produkcja żelaza jako symptom rozwoju gospodarczego........................................31 |
| 1. Ożywienie gospodarcze w okresie renesansu średniowiecznego: bezpośrednia |
| metoda wytopów i technika koła wodnego.....................................................31 |
| 2. Początek techniki wielkich pieców..........................................................................34 |
| 3. Okres ożywienia manufakturowego..........................................................................,35 |
| a) Pierwsza rewolucja przemysłowa w Anglii..............................................35 |
| b) Ekspansja hutnictwa szwedzkiego..........................................................................37 |
| c) Przygotowanie drugiej rewolucji przemysłowej w Anglii....................................39 |
| d) Ekspansja hutnictwa rosyjskiego.................................................................. 40 |
| e) Tendencje rozwojowe okresu manufaktury.............................................. 43 |
| 4. Ogólne prawidłowości rozwoju w okresie przedprzemyslowym .... 47 |
| B. Produkcja żelaza jako czynnik potęgotwórczy...........................................................49 |
| 5. Korelacje rozwoju hutnictwa i wzrostu potęgi militarnej.......................... 49 |
| 6. Repartycja potencjału hutniczego i militarnego w XVIII w. Świat zrównoważony ...................52 |
| III. OD REWOLUCJI PRZEMYSŁOWEJ DO I WOJNY ŚWIATOWEJ............................... 56 |
| A. Produkcja żelaza, jako symptom wzrostu gospodarczego........................................56 |
| 1. Wielkie pchnięcie............................................................................................ 56 |
| 2. Analiza tendencji rozwojowych................................................................................64 |
| 3. Ogólne prawidłowości rozwoju okresu przemysłowego........................... 71 |
| a) Logistyczny typ krzywej............................................................................. 71 |
| V |
| b) Zależność między stopniem opóźnienia, a tempem wzrostu gospodarczego 71 |
| c) Zależność między stopniem nasycenia, a tempem wzrostu gospodarczego 73 |
| d) Wpływ zaobserwowanych zależności na kształt krzywych wzrostu . , 78 |
| e) Konserwatyzm techniczny krajów pionierskich................................................81 |
| f) Nierównomierności rozwoju................................................................................83 |
| 4. USA i Rosja. Pierwsze porównanie.................................................................84 |
| Miejsce Ziem Polskich w rozwoju hutnictwa ż.elaza........................................90 |
| a) Hutnictwo w Polsce przedrozbiorowej ............................................... 90 |
| b) Ogólny trend rozwojowy hutnictwa na Ziemiach Polskich .... 92 |
| c) Rozwój produkcji żelaza w Królestwie Polskim................ 94 |
| d) Rozwój produkcji żelaza na Śląsku...................................................................97 |
| e) Miejsce Ziem Polskich i Królestwa Polskiego w światowej produkcji żelaza 98 |
| f) Ziemie Polskie, a niektóre współczesne potęgi przemysłowe . . . 100 |
| B. Funkcja potęgotwórcza żelaza..............................................................................i02 |
| 6. Produkcja żelaza a stosunki siły w XIX wieku..............................................102 |
| a) Wojny napoleońskie......................................................................................i 02 |
| b) Okres angielskiego monopolu siły i upadek pozycji Rosji..........................Ю5 |
| c) Pochód Niemiec do potęgi.................................................................. 11? |
| 7. Pierwsza wojna światowa........................................................................ . 119 |
| a) Pozycje wyjściowe.................................................................. . . 119 |
| b) Przebieg..............................................*............................................. 121 |
| IV. OKRES MIĘDZYWOJENNY I DRUGA WOJNA ŚWIATOWA.............................. . I2Ó |
| 1. Uwagi metodologiczne...................................................................................125 |
| Л. Prawidłowości wzrostu gospodarczego...............................................................126 |
| 2. Kontynuacja trendów krajowych i załamanie trendu światowego . . |
| a) Okres pierwszego dziesięciolecia....................................... 127 |
| b) Znaczenie wielkiego kryzysu dla trendu sekularnego ...... 129 |
| c) Kontynuacja tendencji sekularnej w ZSRR................................. Iga |
| 3. Kontynuacja prawidłowości rozwojowych.............................................. 133 |
| 4. Ogólna ocena dwudziestolecia międzywojennego..................................................... |
| ó. USA, ZSRR. Japonia. Drugie porównanie.............................................. . 137 |
| 6. Polska w okresie międzywojennym........................................................... pjj |
| B. Produkcja stali a relacje sity w okresie 1919—1945........................................ 133 |
| 7. Monopolistyczna pozycja Stanów Zjednoczonych; amerykańska .-dekada możliwości" ................................................................................................... І34 |
| 8. Odbudowa siły Niemiec............................................................................... 13^ |
| 9. Druga wojna światowa......................................................................... jgj |
| a) Przebieg............................................................................. |
| b) Analiza zależności miedzy czynnikami potęgotwórczymi . . . |
| V. OKRES WSPÓŁCZESNY . ........................................................................ . Ш) |
| 1. Powojenny spadek produkcji i odbudowa....................................... |
| 2. Nowe elementy w trendzie okresu powojennego................................. ^ ^ j |
| a) Zwiększone tempo wzrostu.................................................................. |
| b) Nowi producenci............................................................................... j-fi |
| c) Współzawodnictwo między socjalizmem a kapitalizmem ... |
| 3. USA, ZSRR, Japonia. Trzecie porównanie........................................ |
| a) Porównanie wzrostu gospodarczego ........ |
| b) Porównanie siły............................................................................... |
| 4. Polska, Czechosłowacja. Włochy..................................................... jgy |
| a. Chiny i India....................................................................... |
| VI |
| 6. Sytuacja wewnętrzna grupy socjalistycznej ............................................................19.'? |
| 7. Sytuacja wewnętrzna grupy kapitalistycznej uprzemysłowionej .... 291 |
| 8. Porównanie wielkich grup producentów..................................................................203 |
| 9. Środkowa strefa zacofania gospodarczego...........................................................20S |
| 10. Niemcy i ich sąsiedzi: porównanie dynamiki sity.............................................212 |
| VI. PLANY I PERSPEKTYWY..................................................................................219 |
| 1. Rok 1965 ................................................................................................. 220 |
| 2. Rok 1970 ................................................................................................. 220 |
| 3. USA. ZSRR. Japonia. Czwarte porównanie...........................................................232 |
| VII. 1 DNKGJA PRODUKCYJNA ŻEI.AZA 1 STALI.................. .......................................237 |
| 1. Ogólne prawidłowości w konsumpcji i w handlu międzynarodowym stała......................238 |
| 2. Prawidłowości w strukturze asortymentowej produkcji stali.....................................249 |
| 3. Gałęziowa struktura zużycia stali.....................................................................258 |
| 4. Struktura ekonomiczna zużycia stali.................................................................25S |
| 5. Zależność między produkcją stali a dochodem narodowym, produkcją przemysłową i majątkiem trwałym.......................................................................................................264 |
| a) Stałochłonność dochodu narodowego.................................................................264 |
| b) Elastyczność produkcji (konsumpcji) hutniczej względem dochodu narodowego .......................................................................................................270 |
| c) Elastyczność produkcji (konsumpcji) hutniczej względem całej produkcji |
| przemysłowej......................................................................................................278 |
| d) Elastyczność produkcji (konsumpcji) hutniczej względem inwestycji . . 283 |
| fi. Bieżąca produkcja hutnicza a fundusz żelazno-sfalowy........................................287 |
| CZĘŚĆ DRUGA |
| VIII. SYNTEZA WYNIKÓW BADAN. ELEMENTY TEORII WZROSTU SEKULARNKGO 292 |
| 1. Logistyczny charakter wzrostu. Cykle logistyczne....................................................292 |
| a) Mechanizm wzrostu logistycznego.................................................... . 295 |
| b) Argumenty krytyków logistycznego prawa wzrostu ■•■... 304 |
| c) Dostosowanie krzywej logistycznej do empirycznych szeregów wzrostu se- |
| kularnego ............................................................................................... зрр |
| 2. Krzywa logistyczna jako uogólnienie stwierdzonych prawidłowości wzrostu . 311 |
| a) Krzywa logistyczna a zależność podstawowa................................., |
| b) Tablice korelacyjne zależności podstawowej..........................■ • . 3U |
| c) Uogólniona postać krzywej logistycznej....................................... |
| 3. Ekonomiczne podstawy logistycznego charakteru wzrostu produkcji . ^ |
| 4. Przyspieszenie technologiczne........................................................... . o |
| 5. Zjawisko nierównomierności rozwoju......................................................... <1^ |
| a) Poglądy dotychczasowe.................................................................. . |
| b) Wzrost logistyczny podstawą działania prawa nierównomiernego rozwoju. |
| Dwa kierunki działania tego prawa r._jQ |
| c) Zjawisko dościgania i prześcigania w procesie wzrostu jako wyraz tendencji do wyrównania........................................■ |
| fi. Tendencja do policentryzacji i dekoncentracji j>kq |
| 7. Dekoncentryczny kierunek rozchodzenia się fal wzrostu gospodarczego . |
| a) Centra wzrostotwórcze i peryferie.......................... • ■ . ^4 |
| b) Fale w sekularnym procesie industrializacji .... |
| ѴТТ |
| S. Podsumowanie badań nad funkcją potcgotwórczą żelaza i stali .... 3jg |
| a) Wojny ekspansji i wojny równowagi....................................... 359 |
| b) Rozproszenie siły. Świat zrównoważony....................................... 362 |
| c) Czasoprzestrzenna mapa siły w okresie sekularnego uprzemysłowienia . 365 |
| d) Rola wojen w trendzie sekularnym....................................... 368 |
| 9. Dialektyka trendu milleneamego..................................................... 370 |
| 10. Interpretacja procesów społecznych na tle logistycznego trendu wzrostu . 375 |
| a) Fazy spokoju społecznego i fazy zaburzeń społecznych ..... 375 |
| b) Reformy społeczne poprzedzające wielkie pchnięcie ...... 37(3 |
| c) Koniec starego cyklu kapitalistycznego....................................... 377 |
| (1) Skutki Rewolucji Październikowej. Nowy wzrost sekularny .... 379 |
| e) Perspektywy współzawodnictwa socjalizmu i kapitalizmu ..... 334 |
| f) Konsekwencje ogólniejsze. Dekoncentracja jako wyraz wzrostu entropii systemu ...........387 |
| ГХ. ZAKOŃCZENIE 3S9 |
| DODATEK STATYSTYCZNY |
| A. Wielkości produkcji surówki żelaza i stali w tys. ton |
| B. Źródła ................................................i.........................................................392 |
| Wykresy...........................................................................................................403 |
| Bibliografia wykorzystanej literatury przedmiotu.........................................................419 |
| Indeks nazwisk...................................................................................................423 |
| Spis treści w języku angielskim...............................................................................425 |
| Spis treści w języku rosyjskim.................................................................................429 |