Oddajemy do rąk Czytelnika oryginalne pisma Ferdinanda de Saussure’a - ojca nowoczesnej lingwistyki, który polskiemu odbiorcy był znany dotychczas jedynie z Kursu językoznawstwa ogólnego, zredagowanego po śmierci wielkiego genewczyka na podstawie notatek jego słuchaczy.
Uważane za ostatecznie zaginione rękopisy prezentowanych w niniejszym tomie tekstów zostały odnalezione w 1996 roku w oranżerii posiadłości de Saussure’a w Genewie i opracowane przez językoznawców francuskich.
Z nieznanych dotychczas pism F. de Saussure’a wyłania się nie tylko taka wizja ludzkiej mowy, która kolejny raz zmusza do przestawienia językoznawstwa na nowe tory, lecz także pełnokrwista postać ich autora. Ferdinand de Saussure jawi się nam jako gorący polemista-metodolog, który - głęboko przejęty tym, co dostrzegł w języku - w poczuciu osamotnienia bezkompromisowo zmaga się z absurdami, sprzecznościami i przesądami tak mocno zakorzenionymi we współczesnej mu lingwistyce. Daje się poznać bardziej jako filozof języka niż jako językoznawca w wąskim sensie tego słowa.
U zarania XXI wieku dziedzictwo jego myśli okazuje się zadziwiająco aktualne w świetle współczesnego językoznawstwa, nauk humanistycznych i filozofii języka.
Author(s): Ferdinand de Saussure
Publisher: Wydawnictwo Akademickie Dialog
Year: 2004
Language: Polish
Pages: 321
City: Warszawa
Tags: Językoznawstwo; lingwistyka; strukturalizm
Przedmowa do wydania polskiego - Magdalena Danielewiczowa
FERDINAND DE SAUSSURE - SIŁA PARADOKSU 11
PRZEDMOWA WYDAWCÓW FRANCUSKICH 25
I. O DWOISTEJ NATURZE JĘZYKA
(Zbiory BPU 1996)
1 Wstęp 35
2a [O dwoistej naturze: „pierwsza i ostatnia” zasada dualności] 35
2b Miejsce tożsamości 36
2c Natura przedmiotu w językoznawstwie 37
2d [Zasada dualizmu] 37
2e [Cztery punkty widzenia] 38
3a [Dosięgnąć przedmiotu] 39
3b [Językoznawstwo a fonetyka] 40
3c [Obecność i korelacja dźwięków] 41
3d [Fizjologiczno-akustyczna dziedzina figury dźwiękowej] 42
3e Obserwacje na temat gardłowych palatalnych z fizjologicznego i akustycznego punktu widzenia 43
3f [Wartość, sens, znaczenie] 44
3g [Wartość i formy] 44
4a [Fonetyka a morfologia, 1] 45
4b [Fonetyka a morfologia, 2] 46
5a [Dźwięk i znaczenie] 47
5b [Tożsamość - Byty jednostkowe] 47
5c [Tożsamość - Porządek pojęć] 49
6a [Spostrzeżenie na temat działań językoznawcy] 49
6b [Morfologia - Stan języka] 50
6c [Forma] 50
6d [Obojętność i różnica] 51
6e [Forma - Figura dźwiękowa] 52
7 [Zmiana fonetyczna a zmiana semantyczna] 55
8 [Semiologia] 58
9 [Przedmowa] 59
lOa O istocie rzeczy itp. [Perspektywa momentalna i fonetyczna. Stan] 61
lOb Zasada: n kakuminalne 63
11 [Różnorodność znaku] 64
12 [Życie języka] 66
13 [Gramatyka: kategorie] 68
14 [Gramatyka: reguły] 68
15 [Reguły fonetyki momentalnej] 69
16 [Właściwości reguł fonetyki momentalnej] 72
17 [Wypowiedź spełniona i wypowiedź potencjalna] 73
18 [Paralelność] 73
19 [Alternacja] 74
20a [Negatywność i różnica, 1] 76
20b [Negatywność i różnica, 2] 76
21 [Identyfikacja; Wartości względne, Punkt widzenia] 77
22a [Fonetyka i morfologia] 78
22b [Podstawowa zasada semiologii] 81
23 [Znaczenie dosłowne i przenośne] 82
24 [Znaki i negatywność] 83
25 [O negatywności synonimii] 84
26 [Problem synonimii (ciąg dalszy)] 84
27 O istocie rzeczy 86
28 Indeks 89
29a [System języka] 90
29b [Różnica a byty jednostkowe] 91
29c Względny stan zakresów pojęć wewnętrzny i zewnętrzny 92
29d Część syntetyczna 92
29e Tożsamość etymologiczna 92
29f [Składnia historyczna] 93
29g [Zmiana analogiczna] 93
29h [Główny przedmiot językoznawstwa] 94
29i [Innowacja morfologiczna] 94
29j [Integracja, czyli ostateczne ujęcie] 95
II. ITEM I AFORYZMY
1. NOWE ITEM (Zbiory BPU 1996) 99
1 [Kenom] 101
2 [Problem pochodzenia - Strumień] 101
3 [Elementy podstawowe - Dźwięk jako taki - Zdanie-Rytuał - Jednostka językowa (Znak - Dźwięk - Znaczenie)] 102
4 [Dyskurs, miejsce modyfikacji - Struktura tej książki] 102
5 [Sytuacja językoznawstwa - Jednostka językowa] 103
6 [Znak i znaczenie - Realności semiologiczne] 103
II. DAWNE ITEM (Wydanie Englera 1968-1974) 105
III. AFORYZMY (Wydanie Englera 1968-1974).....................................................123
III. INNE SZKICE NA TEMAT JĘZYKOZNAWSTWA OGÓLNEGO
I. DOKUMENTY NOWE (Zbiory BPU 1996) 129
1 [Mowa - Język - Wypowiedź] 131
2 [Znak] 133
3 [Przewidywanie - Indukcja] 133
4 [Na temat łacińskich złożeń typu agricola] 135
5 [faber - Faure (Favre, Fevre, Lefevre, Lefebure)] 136
II. DOKUMENTY DAWNE (Wydanie Englera 1968-1974) 137
1 [Fonologia, 1] 139
2a [Pierwszy wykład na Uniwersytecie Genewskim (listopad 1891) ] 142
2b [Drugi wykład na Uniwersytecie Genewskim (listopad 1891)] 153
2c [Trzeci wykład na Uniwersytecie Genewskim (listopad 1891)] 159
3a [Uwaga na temat historii języków; krytyka wyrażenia gramatyka porównawcza, 1 ] 167
3b [Krytyka wyrażenia gramatyka porównawcza, 2] 168
4 [Różnice między literaturą, filologią, językoznawstwem] 169
5 [Fakt fonetyczny zakłada dwie epoki] 170
6a [Fonologia, 2] 170
6b [Fonologia, 3] 170
7 [Cechy mowy ludzkiej] 171
8 Morfologia 173
9 [Krytyka podziałów występujących w naukowych gramatykach] 187
10a [Notatki do książki na temat językoznawstwa ogólnego, 1 (1893-1894)] 188
lOb [Notatki do książki na temat językoznawstwa ogólnego, 2] 190
lOc [Notatki do książki na temat językoznawstwa ogólnego, 3] 192
11 [Zapiski do artykułu na temat Whitneya] 193
12a [Status i motus. Notatki do książki z językoznawstwa ogólnego, 1] 209
12b [Status i motus. Notatki do książki z językoznawstwa ogólnego, 2] 211
13a [O terminologicznych trudnościach w językoznawstwie („Żadnych figur!”)] 218
13b [O terminologicznych trudnościach w językoznawstwie (wyrażenia proste)] 220
14a [O artykulacji] 220
14b [Implozja + implozja] 221
14c [Teoria sylaby (1897)] 222
14d [Przypisy do fonologii; otwarcie; teoria sylaby (1897?)] 226
15a [Z jakim rodzajem jednostek mamy do czynienia w językoznawstwie?] 237
15b [Refleksje na temat jednostek] 237
16 [Anatomia i fizjologia] 237
17 [Uwagi na temat Programu i metod językoznawstwa teoretycznego Alberta Sećhehaye’go, 1908] 238
18 [Notatki różne, nie sklasyfikowane] 241
19 [Semiologia] 242
20 [Zdarzenie, stan, analogia] 246
21 [Rodziny języków] 247
22 [Prefiksy czy przyimki] 248
23 [Altemacje] 249
24 [Sprawozdanie z utworzenia katedry stylistyki] 250
III. UWAGI NA TEMAT WYPOWIEDZI (Zbiory BPU 1996) 253
IV. UNDE EXORIAR (Zbiory BPU 1996) 257
IV. UWAGI WSTĘPNE DO KURSU JĘZYKOZNAWSTWA OGÓLNEGO
I. DOKUMENTY NOWE (Zbiory BPU 1996) 263
1 [Bezcielesna natura jednostek języka] 265
2 [Obojętność narzędzia] 265
3 [Język] 265
4 [Semiologia] 266
5 [System znaków - Zbiorowość] 266
6 [Wartość - Zbiorowość] 267
7 [Nieciągłość geograficzna] 268
8 [Wymiana międzykulturowa (intercourse)] 271
II. DOKUMENTY DAWNE (Wydanie Englera 1968-1974) 273
1 [Uwagi do wykładu I (1907)] 275
2a [Uwagi do wykładu II (1908-1909): Dualność] 276
2b [Uwagi do wykładu II (1908-1909): Whitney] 277
2c [Uwagi do wykładu II (1908-1909): Języki celtyckie] 281
3a [Uwagi do wykładu III (1910-1911): Części wykładu i geografia językoznawcza] 283
3b [Uwagi do wykładu III (1910-1911): Analiza łańcucha akustycznego] 300
3c [Uwagi do wykładu III (1910-1911): Nomenklatura] 301
3d [Uwagi do wykładu III (1910-1911): Byty jednostkowe i odcinki] 301
3e [Uwagi do wykładu III (1910-1911): Arbitralność znaku i pojęcie elementu systemu] 302
3f [Uwagi do wykładu III (1910-1911): Nieuchronność zmiany znaków; synchronia i diachronia] 303
3g [Uwagi do wykładu III (1910-1911): Wartość językowa] 308
Indeks rzeczowy 311
Indeks osobowy 320
