Celem tego podręcznika jest przestawienie studentom różnych teorii na temat bezpieczeństwa i udowodnienie, że istnieje konieczność kompleksowego i systemowego podejścia do tego zagadnienia. Zamierzeniem jest również, by studenci zdali sobie sprawę z obecności wielu czynników, nawzajem się warunkujących, które mają wpływ na sytuację bezpieczeństwa podmiotu. Struktura podręcznika dostosowana została do takiego właśnie celu.
Author(s): Ladislav Hofreiter
Publisher: Oficyna Wydawnicza AFM
Year: 2012
Language: Polish
Pages: 135
City: Kraków
Tags: politologia; polityka; securitologia; stosunki międzynarodowe;
Wprowadzenie..................................................................... 9
1. Problemy bezpieczeństwa w myśli filozoficzno-społecznej..................... 11
1.1. Wstęp........................................................................................................... 11
1.2. Starożytność................................................................................................ 12
1.3. Średniowiecze............................................................................................. 15
1.4. Czasy nowożytne......................................................................................... 17
1.4.1. Pacyfizm............................................................................................. 24
1.4.2. Darwinizm społeczny........................................................................ 25
Podsumowanie................................................................................................... 27
Literatura uzupełniająca.................................................................................... 28
Pytania................................................................................................................. 29
2. Nowoczesne nauki o bezpieczeństwie...................................................... 31
2.1. Podstawy współczesnych nauk o bezpieczeństwie................................... 31
2.1.1. Studia strategiczne............................................................................. 33
2.1.2. Studia nad bezpieczeństwem 34
2.1.3. Krytyczne studia nad bezpieczeństwem 35
2.2. Sekuritologia - kompleksowa nauka o bezpieczeństwie 36
2.2.1. Założenia badawcze 39
2.2.2. Cele i metodologia 41
2.3. Inne teorie 42
2.3.1. Teoria zderzenia cywilizacji............................................................... 42
2.3.2. Teoria fal cywilizacyjnych 43
2.3.3. Koniec historii według Francisa Fukuyamy...................................... 44
Podsumowanie................................................................................................... 46
Literatura uzupełniająca.................................................................................... 47
Pytania................................................................................................................. 47
3. Bezpieczeństwo....................................................................................... 49
3.1. Zakres znaczeniowy terminu..................................................................... 50
3.2. Bezpieczeństwo jako stan.......................................................................... 52
3.4. Bezpieczeństwo jako potrzeba.................................................................. 54
3.5. Odczuwanie bezpieczeństwa.................................................................... 56
3.6. Bezpieczeństwo jako wartość.................................................................. 57
3.7. Bezpieczeństwo jako funkcja społeczna..................................................... 58
3.8. Bezpieczeństwo jako wspólnota społeczna.............................................. 60
3.9. Bezpieczeństwo jako forma i rezultat konfliktu........................................ 60
3.10. Ocena poziomu bezpieczeństwa............................................................. 62
3.10.1. Identyfikacja zagrożeń..................................................................... 63
3.10.2. Identyfikacja podatności................................................................ 64
3.10.3. Określanie poziomu bezpieczeństwa............................................. 64
Podsumowanie................................................................................................... 65
Literatura uzupełniająca...................................................................................... 66
Pytania................................................................................................................. 66
4. Obszary analizy w naukach o bezpieczeństwie....................................... 67
4.1. Zakres badawczy......................................................................................... 68
4.1.1. Międzynarodowa płaszczyzna bezpieczeństwa.............................. 68
4.1.1.1. Globalne problemy bezpieczeństwa................................... 68
4.1.1.2. Współczesne globalne problemy bezpieczeństwa............ 70
4.1.2. Narodowa płaszczyzna bezpieczeństwa.......................................... 77
4.1.2.1. Czynniki warunkujące bezpieczeństwo zewnętrzne......... 77
4.1.2.2. Bezpieczeństwo wewnętrzne............................................. 80
4.1.3. Płaszczyzna bezpieczeństwa zbiorowego........................................ 80
4.1.4. Płaszczyzna bezpieczeństwa indywidualnego................................. 84
4.2. Sektory analizy bezpieczeństwa................................................................ 86
4.2.1. Sektor militarny................................................................................. 87
4.2.2. Sektor polityczny................................................................................ 89
4.2.3. Sektor ekonomiczny.......................................................................... 91
4.2.4. Sektor społeczny............................................................................... 92
4.2.5. Sektor publiczny............................................................................... 94
4.2.6. Sektor środowiskowy........................................................................ 95
4.2.7. Sektor informacyjny......................................................................... 96
Podsumowanie................................................................................................... 98
Literatura uzupełniająca.................................................................................... 99
Pytania................................................................................................................. 100
5. Środowisko w naukach o bezpieczeństwie................................................ 101
5.1. Pojęcie środowiska bezpieczeństwa państwa.......................................... 101
5.1.1. Środowisko bezpieczeństwa...............................................................103
5.1.2. Czynniki środowiskowe..................................................................... 104
5.2. Zewnętrzne środowisko bezpieczeństwa państwa................................... 105
5.2.1. Zakres bezpieczeństwa..................................................................... 107
5.2.2. Zespół konfliktów.............................................................................. 110
5.3. Wewnętrzne środowisko bezpieczeństwa państwa...................................112
5.3.1. Czynnik geograficzny........................................................................ 112
5.3.2. Czynniki społeczne.............................................................................. 114
5.3.2.I. Struktura demograficzna..................................................... 115
5.3.2.2. Zróżnicowanie społeczne ludności.................................... 118
5.3.2.3. Zróżnicowanie regionalne.................................................. 120
5.3.3. Patologie społeczne.......................................................................... 121
5.4. Równowaga systemu politycznego..............................................................124
Podsumowanie................................................................................................... 125
Literatura uzupełniająca.................................................................................... 126
Pytania................................................................................................................. 127
Zakończenie...........................................................................................................129
Bibliografia............................................................................................................ 131
