Τα ξεχωριστά και σε κάποια χρονική διαδοχή εκδεδομένα τρία τεύχη, "Κοινωνική Συγκρότηση" (1984), "Ήθη και Έθιμα" (1986) και "Λαϊκή Τέχνη" (1992), που συνοδεύονταν με το γενικό υπέρτιτλο "Ελληνική Λαογραφία", θεώρησα σκόπιμο να τα ανατυπώσω μαζί στον παρόντα τόμο. Εξαρχής άλλωστε είχε το έργο συλληφθεί, σχεδιασθεί και γραφεί ως ενιαίο. Η τμηματική έκδοση είχε απλώς υπαγορευθεί από την ανάγκη, οι φοιτητές της Φιλοσοφικής Σχολής και των Παιδαγωγικών Τμημάτων του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ύστερα του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών όπως και άλλων τμημάτων άλλων Πανεπιστημίων, να μην περιμένουν επί μακρόν ν' αποκτήσουν το κατά κύριο λόγο γι' αυτούς προορισμένο σύγγραμμα, όταν θα ολοκληρωνόταν. (...) Ένα έργο που είχε (...) σχεδιασθεί για να αποτελέσει με τρόπο (...) σαφή, λιτό, αλλά και επαρκώς τεκμηριωμένο ένα διδακτικό εγχειρίδιο, μια προσπάθεια εισαγωγής σε ό,τι, (...) συνιστά το εύρος και το βάθος του λαϊκού μας πολιτισμού, στην παραδοσιακή αλλά και στη σύγχρονη εκδοχή του. Και αυτό θέλησα να γίνει όχι τόσο με θεωρία, αλλά με τα ίδια τα πράγματα και τις πράξεις των φορέων του θεωρητικά εξεταζόμενα, ταξινομούμενα, συσχετιζόμενα. (...) Έχω την εντύπωση, (...) ότι η επιθυμία μου να δώσω κατά το δυνατόν επαρκώς το πανόραμα του λαϊκού πολιτισμού στα διάφορα επίπεδα (των πραγμάτων, των υλικών και των εσώτερων αναγκών των διάφορων ομάδων, των πράξεων και ενεργειών τους) έχει σε ικανοποιητικό βαθμό πραγματοποιηθεί. (...) Ίσως αξίζει να μνημονεύσω μόνο ένα σημείο, στο οποίο η αναφορά μου, αν γινόταν σήμερα, θα ήταν κάπως τροποποιημένη. Μιλώντας στην αρχή του πρώτου μέρους για τον αγροτικό πληθυσμό και την εξάπλωση, και σ' αυτόν, ενός αστικού τρόπου ζωής ενώ, εξάλλου, ο πληθυσμός αυτός τροφοδότησε σε εξαιρετικά υψηλά ποσοστά τους χώρους και των μεγάλων αστικών κέντρων, έγραφα πως αυτός -σχεδόν το σύνολο του ελληνικού πληθυσμού πλέον- "τρέφει ένα βαθύτερο διχασμό, είναι αγρότης και αστός μαζί, και μάλιστα με τρόπο που δεν γεφυρώνει τις διαφορές, αλλά οδηγεί σε σοβαρές ανισορροπίες και μεταπτώσεις". Σήμερα φρονώ ότι αυτό το αντιθετικό δίδυμο -αγρότης-αστός- που υπάρχει σχεδόν σε κάθε Έλληνα, περισσότερο απ' όσο τον διχάζει, αναστέλλει την πλήρη αστικοποίησή του. Και αυτό είναι κάτι θετικό, όχι αρνητικό: ως μια υπόγεια, μη συνειδητοποιούμενη συχνά αντίδραση στην επαπειλούμενη παγκόσμια ισοπεδωτική εξομοίωση. (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)
Author(s): Μιχάλης Μερακλής
Edition: 3
Publisher: Καρδαμίτσα
Year: 2011
Language: Greek
Pages: 648
City: Αθήνα
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ......Page 5
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ......Page 11
Η έννοια του λαού ......Page 13
Χαρακτηριστικά των λαογραφικών φαινομένων ......Page 14
Η λαογραφικήύλη ......Page 15
Η φύση και ο άνθρωπος ......Page 21
Μετακινήσεις πληθυσμών ......Page 23
Αγροτική κοινότητα και αστικός τρόπος ζωής ......Page 31
Το σπίτι και το χτισμένο περιβάλλον ......Page 32
Το εσωτερικό του σπιτιού ......Page 36
Ο κήπος ......Page 38
Η πολυκατοικία και η φύση ......Page 39
Η γειτονιά ......Page 40
Πλατεία και αγορά ......Page 42
Το νεκροταφείο ......Page 47
Η δημόσια βρύση ......Page 48
Το δημόσιο λουτρό ......Page 50
Η απομόνωση των κοινοτήτων ......Page 51
Παλαιά και νέα πρότυπα ......Page 55
Η προίκα ......Page 57
Μορφές της patria potestas ......Page 60
Αποκλίσεις ......Page 61
Η πεθερά ......Page 63
Διανομή ρόλων ......Page 64
Τα γένη ......Page 67
Το παράδειγμα της Μάνης ......Page 68
Άλλες περιπτώσεις. Σουλιώτες. Σαρακατσάνοι ......Page 72
Η αναγκαιότητα στην κατεύθυνση ......Page 76
Το τσιφλίκι ......Page 78
Διαφορές τάξεων ......Page 82
Σύγχρονα προβλήματα τάξεων ......Page 84
Ενδοταξικές διαφορές ......Page 86
Εθνικές μειονότητες.Πρόσφυγες. Ξενιτεμένοι. Ετεροδημότες ......Page 88
«Περιθώριο» ......Page 93
ΔΙΟΙΚΗΣΗ ......Page 99
Οι κοινότητες της Τουρκοκρατίας ......Page 97
Σύγχρονη αυτοδιοίκηση ......Page 102
Η βάση της ιδιοκτησίας ......Page 103
Συντεχνίες, συνεταιρισμοί ......Page 105
Επαγγέλματα ......Page 108
Ζωοκλοπή. Επαιτεία ......Page 110
Λαϊκές επιστήμες ......Page 112
Το πραγματικό και η μίμηση του ......Page 113
Ο αποκρυφισμός της αστρολογίας ......Page 115
Τεχνολογία ......Page 116
Σχέση παραγωγής-χρήσης των αγαθών ......Page 119
Ήθη και έθιμα: εννοιολογική προσέγγιση ......Page 131
Σύγχρονη απουσία εθίμων ......Page 132
Επιβίωση παλαιών εθίμων ......Page 133
Φολκλορισμός ......Page 136
Μυθοποίηση του παρελθόντος ......Page 137
Το παιχνίδι των πολλών από τα λίγα ......Page 140
Η σχετικότητα της αναβίωσης ......Page 141
Γέννηση ......Page 143
Ο κόσμος της μαμής ......Page 146
θνησιμότητα ......Page 147
Υιοθεσία ......Page 149
Έκθεση ......Page 151
Βάπτιση ......Page 152
Ανατροφή ......Page 157
Το παιχνίδι ......Page 158
Το σχολείο και άλλοι εκπαιδευτικοί οργανισμοί ......Page 164
Προξενειά, συνοικέσιο ......Page 167
Αρραβώνας ......Page 169
Οι τελετές του γάμου ......Page 171
Μεταξύ παραλόγου και λογικής ......Page 177
θεατρικότητα των πράξεων ......Page 178
Γάμος και παραμύθι ......Page 181
Τα προσωπεία και τα πρόσωπα ......Page 183
Η αντίσταση της παράδοσης ......Page 187
Νεκρικά έθιμα. Η γήινη έλξη του θανάτου και οι παραλλαγές της ......Page 189
Η αξία του θεάματος ......Page 194
Η παρουσία της εκκλησίας ......Page 195
Η μαγεία ......Page 197
Τυπικό ......Page 198
Ο φόβος για τους νεκρούς ......Page 200
Ο αστικός χώρος ......Page 203
Γενικές παρατηρήσεις ......Page 205
Συναντήσεις ή συγκρούσεις ......Page 206
Ένα παράδειγμα ......Page 207
Χαρακτηριστικά της λειτουργίας της λαϊκής ιστορικής μνήμης ......Page 209
Οι έξωθεν επεμβάσεις ......Page 211
Δεύτερο παράδειγμα ......Page 213
Νεότερες σκηνοθεσίες ......Page 219
Προσδιορισμός της έννοιας ......Page 221
Ο χωρισμός των δύο φύλων ......Page 222
Η γυναικεία επίδειξη ......Page 226
Η διαφήμιση ......Page 228
Ξενομανία ......Page 232
Εξαγωγή ιθαγένειας: Greek Villages ......Page 237
Προσδιορισμός της έννοιας ......Page 243
Σχέση λαϊκού προς επίσημο δίκαιο ......Page 244
Πηγές ......Page 247
Διάγραμμα ύλης ......Page 249
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ......Page 259
Προχριστιανικές επιβιώσεις ......Page 253
Η παρουσία του λόγου ......Page 263
Το τελετουργικό ......Page 265
Η οργάνωση της εκκλησίας ......Page 269
Παραεκκλησιαστικές οργανώσεις ......Page 274
Η εκκλησιαστική γλώσσα ......Page 275
Μοναχισμός ......Page 277
ΛΑΪΚΗ ΤΕΧΝΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ......Page 285
Γενικά ......Page 303
ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ - ΣΚΕΥΗ - ΕΠΙΠΛΑ ......Page 307
ΜΟΥΣΙΚΗ ......Page 361
ΧΟΡΟΣ ......Page 371
ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ......Page 379
ΥΦΑΝΤΙΚΗ - ΚΕΝΤΗΤΙΚΗ ......Page 389
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ......Page 403
ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ......Page 413
ΘΕΑΤΡΟ ......Page 421
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ......Page 431
ΕΠΙΛΟΓΟΣ ......Page 441
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ......Page 443
ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ ......Page 605
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ......Page 621
