İdeoloji

Ideoloji terimi birbiriyle bagdasmayan cok fazla anlam barindiriyor. Rorty, Foucault gibi bazi kuramcilar bu terimi tamamen atmayi ya da onun "soylem-iktidar iliskisi"ni gecirmeyi oneriyorlar. Habermas, ideolojinin yerini "teknige" biraktigini, gec kapitalizmin artik hicbir soylemsel mesrulastirima ihtiyac duymadan "kendi kendine" isledigini iddia ediyor. "Sorun gercekligin yanlis temsili (ideoloji) degil, gercegin artik gercek olmamasidir" diyen ve toplumsal yasamin agir bir anlam kanamasi gecirerek mevta oldugunu savunan Baudrillard, bu gorusun nihilist bir varyantini dile getiriyor.Tam da bu donemde "reel" dunyada milliyetcilik ve dinsel koktencilik gibi ideolojilerin yeniden sahlandigina (yani ortada hâlâ "yanlis" ve "anlamli" bir seyler olduguna) dikkat ceken Eagleton bu kitabinda oncelikle ideoloji kavramindan butun butune vazgecmenin ne denli makul bir sey sayilabilecegini sorguluyor. Son derece acik secik bir dille ve gundelik yasamdan aldigi esprili orneklerle Aydinlama'dan Postmodernizme, Marx'tan Laclau ve Mouffe'ye ideoloji kavrami hakkinda dusunmus hemen herkesin goruslerini aktariyor. Salt aktarmakla kalmiyor, onlarla verimli bir diyaloga ve yer yer polemige de giriyor. Aslinda kitabin tamamina "heterodoks" bir Marksistin postmodernist ve postmarksist dusunurlere karsi gelistirdigi heyecan verici ve cetin bir polemik gozuyle bakilabilir. "Ideoloji"nin gercekten de bircok anlami olmasindan yola cikan Eagleton'un amaci bunlari sentezleyip tek ve yeterli bir ideoloji tanimina ulasmak degil; bu, ne mumkun ne de faydali bir sey ona gore. Metnin basinda sundugu on alti ideoloji tanimindan iki ana gelenek cikariyor: Bir yanda dogru ve yanlis bilme fikriyle, yanilsama, carpitma ve mistifikasyon anlaminda ideoloji ile ilgilenen "epistemolojik" gelenek, diger yanda fikirlerin toplumsal islevi ile ilgilenen "sosyolojik" gelenek. Sol radikalizmin bu iki gelenege de, tabii ki icerdikleri sinirlarin farkinda olarak, sahip cikmasi gerektigini savunuyor Eagleton.