Zmiana położenia środka ciężkości miast i ludności miejskiej w Polsce w XX wieku

Przegląd Geograficzny. — 2006. — 78, 4. — s. 561–574Artykuł prezentuje przekształcenia sieci osadniczej w Polsce za pomocą miar centrograficznych (środka ciężkości miast i ludności miejskiej) w trzech historycznych okresach: II Rzeczypospolitej, Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i III Rzeczypospolitej, których granice określają daty NSP: w 1931, 1950 i 2002 r. Lokalizacja centroidów zmieniała się wraz ze zmianą terytorium Polski, liczbą miast i stopniem urbanizacji. W wyniku decyzji politycznych w 1945 r., które zapadły w Jałcie, zmieniono granice Polski, a jej środek geometryczny przesunął się aż o 200 km w stosunku do tego z 1939 r. W konsekwencji miejska sieć osadnicza również zmieniła położenie, a jej centrum wypadło o 167 km na północny zachód w stosunku do 1931 r. Kolejne 50 lat przyniosło korzystne zmiany w miejskiej sieci osadniczej. Ich ilustracją jest bardzo bliskie położenie trzech centroidów – miast, ludności miejskiej i Polski – względem siebie. Korzystne jest też usytuowanie i kształt elipsy odchyleń standardowych, które świadczy o bardzo dobrym (choć nie idealnym) geometrycznym rozmieszczeniu miast w przestrzeni geograficznej Polski.