Analiza proporcjonalności ograniczeń konstytucyjnych praw i wolności. Teoria i praktyka

Współczesny dyskurs o prawach człowieka dotyczy w istocie teorii i praktyki stosowania zasady proporcjonalności jako kryterium oceny dopuszczalności ograniczeń praw i wolności jednostki. Tytułowa analiza proporcjonalności to przede wszystkim proces rozumowania praktycznego, który pomaga sędziom rozstrzygać konflikty miedzy ochroną konstytucyjnych praw i wolności a innych konstytucyjnych wartości, ale jest to także element tworzący określoną kulturę uzasadnień sądowych. Książka zwraca uwagę przede wszystkim na legitymizującą funkcję analizy proporcjonalności jako uznanego standardu orzeczniczego, który wynika z przyjęcia określonej struktury praw, a z którego powinna wynikać określona struktura uzasadnień sądowych. Prezentowane rozważania na temat roli poszczególnych elementów analizy proporcjonalności zostały oparte na badaniach jakościowych i ilościowych orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w Polsce. Rozważania te mają służyć odpowiedzi na pytanie o to, jak stworzyć silny sąd konstytucyjny, którego autorytet będzie działał hamująco na władzę wykonawczą i ustawodawczą, a jednocześnie zapewnić mu silną legitymację społeczną. Jedną z prób odpowiedzi na to pytanie jest wskazanie na ograniczającą rolę analizy proporcjonalności w strukturze uzasadnień wyroków sądowych. W czasach kiedy Vermeer malował Mleczarkę, służba była często przedstawiana jako osoby leniwe, grzeszne czy obarczone innymi wadami. Sam Vermeer w ten sposób prezentował na swoich obrazach kilka innych służących kobiet. Tymczasem Mleczarka emanuje ciepłem i blaskiem. Jest to obraz pełen światła i prostoty, który afirmuje postawę osoby starannie wykonującej swoją pracę. Według historyków sztuki obraz Vermeera ukazujący dziewczynę z dzbanem mleka to metafora porządku i pracy (...). Ta właśnie metafora, a także perspektywa wnętrza kuchennego z pozycji osoby, która znajduje się poza pomieszczeniem, czyli sama nie uczestniczy w wykonywanej pracy, lecz ją podgląda, analizuje i utrwala, stanowi punkt wyjścia dla perspektywy badawczej przyjętej w niniejszej książce. Niniejsza książka to próba naukowego opisania pracy, którą wykonują sędziowie. W tym miejscu skojarzenie pracy sędziów z pracą służącej nie jest przypadkowe. Autorka kieruje się bowiem przesłaniem o służebnej roli sądów, w tym sądów konstytucyjnych, wobec społeczeństwa. Ze Wstępu Niewątpliwym walorem recenzowanej książki jest metodologia badawcza oparta nie tylko na dogmatyce prawa, ale na badaniach jakościowych oraz ilościowych, które rzadko są podejmowane w naukach prawnych. [...] Jest nowatorska, doskonale napisana, świetnie skonstruowana, oparta na bogatym materiale źródłowym, porusza problemy dotychczas prawie nietknięte przez polskie prawoznawstwo i czyni to w sposób całkowicie przekonujący do racji Autorki. Z recenzji wydawniczej prof. Wojciecha Sadurskiego