Współczesne stosunki międzynarodowe odzwierciedlają całokształt relacji między ich uczestnikami państwowymi i pozapaństwowymi w płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i społecznej. W toku złożonego procesu interakcji między poszczególnym uczestnikami stosunków międzynarodowych dochodzi do kształtowania wielu struktur, doprowadzając do określonych tendencji rozwoju w formie współpracy lub rywalizacji, bądź też napięć i konfl iktów w skali lokalnej, regionalnej i globalnej. Tendencje powyższe uległy przyspieszeniu w XXI wieku z powodu dynamicznego procesu globalizacji, obejmującego całą kulę ziemską oraz wpływającego na kształtowanie się nowego układu sił na arenie międzynarodowej. Dlatego też zrozumienie genezy, struktury, funkcji i głównych procesów politycznych współczesnego świata jest dużym wyzwaniem teoretycznym mającym również ważne znaczenie praktyczne.
Zespół autorów związanych z Katedrą Stosunków Międzynarodowych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego (KAAFM) podjął przeto trud naukowej analizy współczesnych stosunków międzynarodowych w trzech częściach.
• Wprowadzenie do stosunków międzynarodowych (część I)
Ma charakter wprowadzający, ponieważ omawia podstawowe pojęcia i kategorie oraz teorie i metody badawcze dyscypliny naukowej o stosunkach międzynarodowych. Ponadto wyjaśnia wyczerpująco zarówno czynniki kształtujące stosunki międzynarodowe i defi niuje ich zróżnicowanych uczestników, jak też charakteryzuje zasady i formy współpracy międzynarodowej. Na koniec przedstawiono pojęcie oraz elementy składowe systemu międzynarodowego oraz jego teoretyczne i praktyczne aspekty funkcjonowania i ewolucji.
• Historia stosunków międzynarodowych 1919–1991 (Cześć II)
Ta część przedstawia genezę i ewolucję systemu dwubiegunowego, w tym różne tendencje i sprzeczności rozwoju politycznego świata i Europy, począwszy od postanowień Kongresu Wersalskiego (1919) do przezwyciężenia konfl iktu Wschód–Zachód i upadku bloku wschodniego oraz rozpadu ZSRR (1991). W ujęciu syntetycznym i chronologicznym omówiono zarówno ewolucję okresu międzywojennego 1919–1939, jak też dyplomatyczny przebieg II wojny światowej oraz jej polityczno-prawne następstwa (1939–1945). Dużo miejsca poświęcono kształtowaniu się systemu dwubiegunowego i jego elementów składowych oraz ewolucję systemu w różnych fazach zimnej wojny (1945–1989), czy procesowi dekolonizacji i ruchowi krajów niezaangażowanych oraz ukazaniu przesłanek i następstw wybranych konfl iktów postkolonialnych oraz dysproporcji Północ–Południe. Część II zamyka ocena i zestawienie przesłanek i następstw dla Europy przezwyciężenia konfl iktu Wschód–Zachód na przełomie lat 80. i 90. XX wieku.
• Międzynarodowe stosunki polityczne w XXI wieku (Część III)
W części trzeciej skoncentrowano się na ukazaniu ważniejszych mechanizmów funkcjonowania międzynarodowych stosunków politycznych w XXI wieku. W ośmiu rozdziałach przedstawiono kolejno: pojęcie oraz istotę nowego ładu międzynarodowego w dobie globalizacji, poszukiwanie nowej roli międzynarodowej USA jako mocarstwa globalnego, transformację NATO i współpracy transatlantyckiej, polityczne wyzwania integracji europejskiej, ewolucję współpracy i rozwoju Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej, roli Rosji i obszaru postradzieckiego, nowej roli międzynarodowej Chin oraz omówiono temat – rola Polski w stosunkach międzynarodowych. Autorzy z uwagi na dynamikę zmian celowo nie obejmują systematyczną analizą wydarzeń związanych z eskalacją kryzysu ukraińskiego.
Tom Międzynarodowe stosunki polityczne w XXI wieku kończy bibliografi a cytowana dla całej edycji, stanowiąca cenną pomoc w dotarciu do źródeł oraz wybranych pozycji specjalistycznych, pozwalająca na pogłębienie i poszerzenie wiedzy na temat teorii oraz ewolucji współczesnych stosunków międzynarodowych.
Author(s): Erhard Cziomer (red.)
Publisher: Oficyna Wydawnicza AFM
Year: 2015
Language: Polish
Pages: 233
City: Kraków
Tags: stosunki międzynarodowe; polityka; politologia
Wstęp (Erhard Cziomer) .............................................................................................7
Wykaz skrótów ...........................................................................................................9
Rozdział 14. Uwarunkowania nowego ładu międzynarodowego
w dobie globalizacji ..........................................................................................11
14.1. Kształtowanie się nowego ładu międzynarodowego i jego determinanty ....11
14.2. Wyzwania i zagrożenia bezpieczeństwa międzynarodowego
u progu II dekady XXI w. ...................................................................................14
14.2.1. Arabska Wiosna i jej implikacje dla państw regionu ...........................17
14.3. Regionalne tendencje integracyjne i dezintegracyjne ....................................23
14.4. Rola ONZ w systemie zarządzania globalnego ................................................29
14.5. Perspektywy rozwoju globalnego porządku międzynarodowego .................36
Rozdział 15. Poszukiwanie nowej roli międzynarodowej USA ................................40
15.1. Uwarunkowania pozycji międzynarodowej USA na początku
II dekady XXI wieku ...........................................................................................41
15.2. Główne założenia i kierunki polityki zagranicznej i bezpieczeństwa ..............49
15.3. Bilans i perspektywy wojny z terroryzmem na przykładzie „frontu”
w Iraku ...............................................................................................................59
15.4. Perspektywy roli USA w międzynarodowym ładzie politycznym
w XXI wieku .......................................................................................................65
Rozdział 16. Transformacja NATO i współpraca transatlantycka .............................71
16.1. Ewolucja NATO po zakończeniu zimnej wojny .................................................72
16.2. Strategia NATO na II dekadę XXI wieku ............................................................78
16.3. Aktywność NATO poza obszarem państw członkowskich
na przykładzie misji stabilizacyjnej w Afganistanie ..........................................83
16.4. Istota i znaczenie współpracy transatlantyckiej ...............................................91
Rozdział 17. Polityczne wyzwania integracji europejskiej – ewolucja UE................96
17.1. Unia Europejska – rozwój po Maastricht .........................................................96
17.2. Proces pogłębiania i poszerzenia UE ............................................................ 106
17.3. Kierunki i wyzwania Wspólnej Polityki Zagranicznej
i Bezpieczeństwa UE ..................................................................................... 115
17.3.1. Europejska Polityka Sąsiedztwa (EPS) ............................................... 123
17.4. Perspektywy i dylematy dalszego rozwoju i międzynarodowej roli UE
u progu II dekady XXI .................................................................................... 128
Rozdział 18. Ewolucja Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej ................... 134
18.1. Formy i problemy współpracy regionalnej – neoregionalizm ..................... 134
18.2. Przesłanki i następstwa kryzysu jugosłowiańskiego oraz współpracy
regionalnej na Bałkanach .............................................................................. 140
Rozdział 19. Rola Rosji i ewolucja obszaru poradzieckiego ................................... 150
19.1. Następstwa rozpadu Związku Radzieckiego ................................................ 150
19.2. Wyznaczniki oraz założenia doktrynalne polityki zagranicznej
i bezpieczeństwa Rosji .................................................................................. 152
19.3. Główne kierunki i opcje realizacji polityki zagranicznej Rosji w XXI wieku .. 160
19.4. Dylematy ewolucji obszaru poradzieckiego .................................................. 166
Rozdział 20. Nowa rola Chin w stosunkach międzynarodowych .......................... 175
20.1. Geneza i ewolucja polityki wewnętrznej i zagranicznej ChRL
do końca lat 70. .............................................................................................. 175
20.2. Wpływ reform wewnętrznych na zmiany w polityce zagranicznej ChRL
w latach 80. i 90. ............................................................................................ 180
20.3. Nowa rola międzynarodowa ChRL w XXI wieku ........................................... 185
20.3.1. Wyzwania w chińskiej polityce zagranicznej .................................... 194
Rozdział 21. Polska w stosunkach międzynarodowych ........................................ 201
21.1. Wyznaczniki pozycji międzynarodowej Polski po 1989 r. ............................. 201
21.2. Ramy instytucjonalne i założenia polityki zagranicznej
i bezpieczeństwa Polski .................................................................................... 208
21.3. Główne kierunki realizacji aktywności międzynarodowej Polski w XXI w. . 213
Bibliografi a cytowana ............................................................................................ 221
Noty o autorach ...................................................................................................... 231
