Yapay Zeka ve Öğrenen Makineler Çağında Kapitalizm

Otomatik sistemde yeni bir dönemi başlatan, otomatik dokuma tezgahı (self-acting mule) iplik kopar kopmaz ya da makara bittiğinde kendi kendini durduran dokuma tezgahıdır. İleride göreceğimiz gibi, burada kendi kendine devindiren, buharlı ya da motorlu makineler değil, çıktıya göre kendini düzelten makineler öne çıkarılmaktadır. İlki epeydir vardı ve emekçi, buhar gücüyle çalışan bu makinelerde ipliğin bitip bitmediğini, atıp atmadığını kontrol etmek zorundaydı. Bu ise çıktıya göre kendini düzeltme işlemi, geri besleme (feedback) sistemidir ve makinelerde ilk “öğrenme” ve “zeka” biçimlerini oluşturur. ... Potansiyel olarak ortaya çıkan, ama somutlanması bir yüzyıl alacak olan diğer önemli gelişme, Ada Lovelace’ın Analitik Makine’yi “programlaması” idi. Babbage ve Lovelace, hesap makinesinin çıktılarını tekrar girdi olarak ona verebilecek bir şekilde tasarladılar. Böylelikle tek seferlik hesap işleminden öte bilgi-işlemin önünü açtılar. ... Sibernetikle birlikte makinelerin zeka kazanmasındaki ikinci evre somutlandı. Servomekanizmalar, kendilerini düzelten makinelerin gelişmesinde bir sıçrama anlamına geliyordu. Savaşlarda ordu ve savunma sanayi, kapitalizmin en örgütlü oldukları yerler haline gelir ve en ileri gelişme aşamaları buralarda görülebilir. İleride otomatik makinelere evrilecek geri besleme sistemleri bu dönemde geliştirilmiştir. .... Bir yandan kontrol sorunu, diğer yandan da radardan alınan bilgi gibi karmaşık bilgilerin toplanması ve hassas biçimde aktarılması, işlenmesi sorunu. İlki mühendislikteki kontrol kuramlarını, ikinci sorun ise iletişim ve ağ teknolojilerindeki gelişmeleri getirecektir. İşte bu teknolojilerin ilk adımları, savaşta üstelik iki kutupta da benzer zamanlarda atılmıştır. Norbert Wiener, Claude Shannon kapitalist cephede, Kolmogorov, Şestakov gibi bilimciler Sosyalist cephede kontrol sistemleri ile iletişim sistemlerini birleştiren sibernetik uygulamaları geliştirdiler.