Belgelerle Kurtuluş Savaşı Anıları

# ANILARIN ÖNEMİ ÜZERİNE s.5-9 Tepeyran deyince «tarih» gelir usuma... Tarihle öylesine yoğurulmuş, iç içe yaşamış ve kaynaşmış. 1864’te gelmiş dünyaya. Osmanlı tahtında Abdülaziz vardır. Sadarette de Âli Paşa... Osmanlı imparatorluğunu temelinden sarsan savaşlar, ayaklanmalar, ekonomik bunalımlar birbirini izlemektedir. Ve 1881'de, idaresizlikler, yenilgiler zincirinin son halkası İmparatorluğun boynuna geçmiştir. Yedi kuruşa bile muhtaç duruma düşen imparatorluk iflâsını ilân etmiş, ülkenin yer altı ve yer üstü ürünleriyle gümrük gelirlerine yabancılar el koymuştur. Yirmi yedi yıl öncesinden başlayan borçlanmaların ve savurgan bir ekonomik uygulamanın doğal bir sonucudur bu. Tepeyran, Osmanlının iflâsını ilân ettiği bu 1881 yılında 17 yaşındadır. Her şeyi öğrenmek isteyen didikleyici bir kafa yapısı vardır. Farsça ve Arapçadan başka Fransızcayı da kendi kendine öğrenmiştir. Bu dil, onun düşünce çevrenini de genişletmiştir. Böylece Osmanlı ülkesinin içine düştüğü ekonomik ve yönetsel aksaklıkları daha bilinçli olarak tanımlayabilmek olanağına da kavuşmuştur. Tepeyran’ın bu gözlemleri, ilerideki başarılarının ve meslekdaşlarına üstünlük sağlamasının da mayasını oluşturmuştur. ... Tepeyran'ın torunu **Oktay Akbal**, bu anıların sadeleştirilerek tape edilmesi ve düzenlenmesi işini bana verdi. Kırk yıla yakın bir süreden beri özellikle Kurtuluş Savaşı dönemi üzerinde inceleme yapan bir araştırmacı olarak kesinlikle söyleyebilirim ki Tepeyran’ın bu anıları Kurtuluş Savaşı'nın bugün hâlâ karanlıkta kalmış birçok yönlerine yeni bilgiler ve belgelerle ışık tutmaktadır. Anılar, hiç kuşku yok, Kurtuluş Savaşı tarihimizin önemli bir boşluğunu dolduracaktır. ## Anıların Dili Yazıldığı dönem gözönünde tutulursa anıların ağdalı bir Osmanlıca ile yazılmış olmasını doğal karşılamak gerekir. Anıları tüm arılaştırmak gibi bir amaç da gütmedik. Sadece anlaşılır hale getirmeyi yeğ tuttuk. Kimi sözcükleri de -esprisini ve nüansını koruması ve anlam değişikliğine uğramaması için- aynen bıraktık. Kimi belgeleri de, tarihsel özelliği bakımından aynen aktardık. Buna karşın, gerek belgelerde, gerek metinlerde geçen yabancı sözcükler için «Sözlük» ekledik. Kurtuluş Savaşımıza yaptığı katkılar ve birçok olayı ilk kez kamuoyuna açıklaması bakımından anıların büyük önem taşıdığı hakkındaki yargımızı yineleyerek sözü Ebubekir Hazım Tepeyran’a bırakalım. Sadi BORAK